Thiết kế đồ họa là gì
Thiết kế đồ họa là quá trình chọn lựa và tổ chức từ ngữ, hình ảnh và thông điệp sang một loại hình nhằm truyền thông và tác động tới người xem (khách hàng).
Thiết kế đồ họa nhằm đạt được các hiệu quả chiến lược, sử dụng ở nhiều định dạng khác nhau như porter, website, video, audio, game, showreel, bao bì và các loại hình đóng gói khác.
Thiết kế đồ họa gắn liền với các vấn đề đương thời. Nó còn là một quy trình liên quan tới nghiên cứu, tạo lập ý tưởng, tạo mẫu và cuối cùng là liên kết giữa các yếu tố bằng ngôn từ và hình ảnh [đôi lúc còn có cả âm thanh]
Để cùng tìm hiểu sâu thêm về thiết kế đồ họa, chúng ta hãy cùng thảo luận điều này với các nhà thiết kế đồ họa am tường và các khách hàng của họ để tìm hiểu thêm, chúng tôi sẽ có bài viết cover ở mảng này sau.
Còn trong phạm vi bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu một chút về lĩnh vực thiết kế đồ họa, về nhiệm vụ, thiết kế và phân phối một sản phẩm trong lĩnh vực thiết kế đồ họa.
Dĩ nhiên thiết kế đồ họa liên quan tới nhiều mảng khác nhau như: Nghệ thuật chữ (Typography), Hình ảnh (Imagery), Visualisation (diễn họa), Âm điệu – âm nhạc (Melody),… Nhưng trong phạm vi bài này chúng ta sẽ đề cập đến 2 mảng chính trong thiết kế đồ họa, đó là Nghệ thuật chữ và Tạo hình (Typography và Imagery)
1. Typography – Khởi nguồn của thiết kế đồ họa?
Trong mục này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu:
- Typography có nghĩa là gì?
- Tại sao các nhà thiết kế đồ họa lại cần đến kỹ năng này?
- Một vài ví dụ tiêu biểu về kỹ năng Typography
Thiết kế trong vai trò là một hoạt động thương mại gắn bó chặt chẽ với tái sản xuất: Một nhà thiết kế sản xuất ra bản thiết kế gốc và sau đó là một tiến trình tái sản xuất các bản sao của nó cho khách hàng. Do vậy, nguồn gốc ban đầu của thiết kế đồ họa đóng vai trò là tái sản xuất chất liệu thị giác là phần việc do các máy in cơ khí đầu tiên được phát minh vào thế kỷ 15 đảm nhận.
Với việc giới thiệu ký tự có thể di chuyển được - các ký tự riêng biệt được khắc bằng kim loại – các chất liệu in không chỉ tái tạo và sao chép về khối lượng, mà còn là một bản ‘thiết kế’ được định trước và có thể thiết lập bằng cách sắp xếp các ký tự trong lưới in.
Trong thực tế, chế độ lưới (grid) vẫn duy trì một nguyên tắc tổ chức trong cả in ấn và thiết kế đồ họa số (CG), cho dù nó chứa các đường mà giờ đây có thể dễ dàng và linh hoạt hơn trong việc sắp xếp.
Từ các ký tự có thể di chuyển dẫn đến nghệ thuật sắp chữ (còn gọi là Typography) – quá trình chọn lựa, sắp xếp và bố trí các ký tự trong một không gian nhất định – cũng như thiết kế mặt chữ. Cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực thiết kế đồ họa.
Một phong trào lớn và có ảnh hưởng trong nghệ thuật chữ chính là International Typographic Style (hay còn gọi là Swiss Style), một trường phái được sáng lập tại Thụy Sĩ vào những năm 1950. Phong cách này trình bày rất rõ ràng, ‘đối tượng’ thẩm mỹ sử dụng kiểu chữ Sans-serif và thường là kiểu ‘hình học’ được đặt trên một lưới và có xu hướng được các nhiếp ảnh gia ưa dùng trong các minh họa ảnh.
Phong cách này được minh họa trong một poster quảng cáo một sản phẩm của Giselle ở nhà hát Municipal Theater tại Basle, được tạo bởi nhà thiết kế đồ họa người Thụy Sĩ có tên là Armin Hoffman vào năm 1959.
Một sản phẩm khác của trường phái International Typographic Style chính là Helvetica, một mặt chữ được sử dụng tự do trong các bản thiết kế nhận diện doanh nghiệp trong nhiều năm qua. Nó được phát triển (như một phiên bản font Akzidenz Grotesk cuối thế kỷ 19) vào năm 1957 bởi các nhà thiết kế mặt chữ người Thụy Sĩ có tên là Max Miedinger và Edüard Hoffmann, những người sau đó là đồng giám đốc của Haas Type Foundry ở Thụy Sĩ.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về điều này và thiết kế đồ họa nói chung, vui lòng xem thêm bộ phim có tên là Helvetica của Gary Hustwit được sản xuất vào năm 2007.
‘Là một nhà thiết kế, bạn luôn phải làm việc với các mặt chữ, các ký tự,’ Benjamin Tomlinson, giám đốc sáng tạo tại công ty Ico Design Consultancy hóm hỉnh chia sẻ.
‘Bạn không thấy điều gì [diễn họa thiết kế] mà không dùng chữ và cấu trúc lưới là bộ khung cho một sự sắp xếp chữ hoàn hảo, cũng như bố cục màu sắc, các mảng trong bản thiết kế – bất kỳ thứ gì liên quan đến nó. Sử dụng lưới và kiến thức về bố cục cũng là một nghệ thuật; bạn cần ngày càng hoàn thiện các kỹ năng này theo thời gian.
Mọi người thường nói rằng các ý tưởng là điều quan trọng nhất, nhưng nếu bạn không thể biến các ý tưởng đó thành một bản thiết kế tốt thì chúng chẳng được dùng. Sắp xếp (layout), bố cục (composition) và nghệ thuật chữ (typography) sẽ giúp bạn chinh phục bất kỳ công việc nào liên quan tới thiết kế đồ họa.’
Trong thực tế, Freda Sack, chủ tịch của hiệp hội các nhà thiết kế chữ quốc tế – viết tắt là ISTD (International Society of Typographic Designers) – tuyên bố rằng
"Các nhà thiết kế giỏi trước hết phải là những nghệ nhân chữ – các typhographer"
Và ông minh họa quan điểm này bằng cách trích dẫn một số nhà thiết kế đồ họa hàng đầu như: Wim Crouwel, Derek Birdsall, Paul Rand, Ivan Chermayeff và Josef Müller-Brockmann.
‘Các sinh viên, học viên – những người cần ‘lĩnh hội’ nghệ thuật chữ để trở thành các nhà thiết kế, các nhà truyền thông giỏi. Họ phải nhận thức được rằng đó không chỉ là về ‘sự quỷ quái trong chi tiết’, dù đó là điều quan trọng, mà còn vì nó được sử dụng để phân chia không gian và cấu trúc của nó là chìa khóa [để diễn họa thiết kế],’ Sack nhận định.
Một poster của hãng IBM được thiết kế bởi Paul Rand vào năm 1981 và một poster Vormgever dành cho viện bảo tàng Stedelijk Museum Amsterdam được thiết kế bởi Wim Crouwel vào năm 1968
Các ví dụ ở trên minh họa cho tất cả các loại hình thiết kế đồ họa chữ. Trong mỗi trường hợp, các chữ được viết ra nhằm cung cấp các thông tin thiết yếu cho nội dung thiết kế - một nguyên lý chính của hầu hết mọi lĩnh vực thiết kế đồ họa – nhưng bản thân chữ cũng là nghệ thuật:
Sắp xếp ký tự tạo ra bố cục và tự bản thân hình thức mặt chữ cũng mang những phẩm chất diễn họa và nội dung đồ họa riêng.
Trong nhiều trường hợp, người ta có những nhận thức mang tính ‘bản năng’ về những gì mà họ có thể gọi là văn phạm của thiết kế đồ họa.
Chẳng hạn, một tiêu ngữ trên huy chương và một mặt chữ nhỏ thường gợi cho ta một thứ gì đó mang tính tổ chức, di sản và quyền lực, trong khi một mẩu giấy chứa các ký tự cắt dán của một tờ báo có thể gợi cho ta sự liên đới đến sự mục rữa, nổi loạn và tuổi trẻ, như trong bức ảnh minh họa. Nhưng trong các ví dụ đó, các sự liên kết này phần lớn là kết quả của giao thoa văn hóa, hơn là hiện tượng công nghệ.
Bản cover của God Save The Queen được trình bày bởi nhóm The Sex Pistols – được thiết kế bởi Jamie Reid vào năm 1977
Ở một khía cạnh thú vị khác, Reid được mô tả là một ‘họa sĩ’ chứ không phải là một ‘nhà thiết kế đồ họa’; Peter Saville thì thường được nhắc đến nhiều với những thứ liên quan tới các bản cover từng lập kỷ lục trước đó của ông.
Dĩ nhiên, chữ được làm việc trong nhiều môi trường chức năng hơn. Vào năm 2005, để tái thiết kế lại tờ báo The Guardian, các nhà thiết kế Paul Barnes và Christian Schwartz đã tạo ra một kiểu chữ riêng gọi là Guardian Egyptian (cũng giống như nhiều kiểu chữ khác – nó được đặt một cái tên riêng), một kiểu font cần thiết để cung cấp mức độ dễ đọc và rõ ràng hơn cho các cột ở các trang tin ngày càng dày đặc.
Với chỉ hơn… 200 font, ‘dòng font Guardian là một trong những chương trình chữ có nhiều tham vọng tùy biến nhất từng được sử dụng cho một tờ báo,’ Schwartz tuyên bố. Điều này minh họa cho tầm quan trọng của kiểu chữ đối với báo chí như lời của nhà chỉ đạo nghệ thuật Mark Porter.
Trong khi các kiểu chữ có thể sắp xếp và di chuyển được coi là xuất phát điểm của nghệ thuật typography, thì theo thời gian nó đi kèm với sự xuất hiện của nhiều loại chất liệu khác trong ngành thiết kế đồ họa, bao gồm in ấn, nhiếp ảnh, hình ảnh số và đồ họa trên màn hình (screen graphics).
Dĩ nhiên, trước cột mốc bất kỳ thế hệ cơ khí hay điện tử nào cũng phải nhắc đến một mảng tác động nhiều đến lĩnh vực typography, đó là các hình ảnh vẽ tay, với các thể loại như vẽ minh họa, phác thảo kịch bản, vẽ và phác họa…
Giống như hầu hết các loại hình truyền thông, thiết kế đồ họa đã phát triển một văn phạm riêng của nó: Một tập hợp các ‘quy tắc’ và tham chiếu để giúp bố trí và sắp xếp mọi thứ với nhau như thế nào, cũng như làm thế nào để đọc và hiểu các bản thiết kế. Một vài trong số các quy chuẩn này đã bị ảnh hưởng, hoặc thậm chí là sửa đổi, bởi các chính các quy trình sản xuất chúng, phần còn lại là do văn hóa.
Một ví dụ về sự ảnh hưởng của các kỹ thuật sản xuất có thể được dễ dàng nhận thấy trong quy trình định vị doanh nghiệp, trong đó thì chi phí in ấn các logo nhiều màu sắc được hạn chế tối đa trong các bản thiết kế phức tạp.
Simon Meek, giám đốc công ty thiết kế trực tuyến Okayso diễn giải: ‘Nếu bạn in ấn với các màu sắc tại chỗ – thì theo truyền thống có thể sử dụng hệ thống màu Pantone, một hệ thống có độ chính xác cao nhất hiện nay – mỗi màu sẽ cần một bản film và bản kẽm riêng.
Do vậy trong công tác in ấn mang tính nhận diện doanh nghiệp, logo thường được tổ chức tối đa ở hai màu vì việc in ấn sẽ ngày càng đắt đỏ nếu sử dụng nhiều màu với số lượng in ấn lớn.
Đó là tại sao bạn thấy những logo chỉ có màu đen/trắng như logo của BBC hay chỉ có màu xanh như logo của Microsoft hay Intel. Một phần cho những biện minh của cuộc cách mạng tái thiết kế vào năm 1997 và giảm thiểu thời gian và tiền bạc cho việc in ấn.’
2 – Liệu thiết kế đồ họa có phải chỉ là việc tạo ra hình ảnh?
Trong phần này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các vấn đề sau:
- Các nhà thiết kế đồ họa tạo dựng hình ảnh như thế nào
- Phân biệt giữa nghệ thuật thương mại và thiết kế đồ họa
- Điểm qua một số loại hình ảnh khác nhau
Khi mà thời điểm phát minh ra các ký tự có thể sắp xếp (di chuyển) được trong lĩnh vực in ấn có thể được coi là khởi nguồn của Typography, theo thời gian tất cả các loại tư liệu đi kèm với các thiết kế đồ họa gấp, bao gồm in ấn, nhiếp ảnh, hình ảnh số và đồ họa màn hình. Dĩ nhiên, xuất phát của đồ họa thủ công hay đồ họa máy tính đều là các hình ảnh vẽ tay như minh họa, phác thảo,…
‘Cũng giống như hàng trăm ngàn mặt chữ hay các phương thức tạo dựng các ngôn từ, cũng có hàng tá cách tạo ra các hình ảnh,’ nhà thiết kế đồ họa Quentin Newark giải thích. ‘Bạn có thể sử dụng các biểu tượng, bạn có thể vẽ, có thể sử dụng các bức ảnh, và nhiếp ảnh ngày nay có thể sử dụng thêm nghệ thuật manipulated để tạo ra những hình ảnh mong muốn.
Bạn có thể tham khảo thế giới nghệ thuật, cũng có thể sử dụng các tư liệu lịch sử, cũng có thể tự tạo ra các hình ảnh cho chính mình. Do vậy, có thể nói không chỉ có một cách duy nhất để tạo ra hình ảnh hay sử dụng hình ảnh.'
Dylan Poster – minh họa bởi nhà thiết kế Milton Glaser (bên trái).
Nhà thiết kế Neville Brody lập luận rằng, thông qua việc sản xuất và sử dụng hình ảnh, bạn có thể theo dõi sự phát triển của những gì mà nhiều người trong số chúng ta giờ đây vẫn gọi là thiết kế đồ họa.
Nhà minh họa, họa sĩ kiêm chuyên gia in ấn ở thế kỷ 19 – ông Henri Toulouse-Lautrec là một trong những nhà thiết kế đồ họa đầu tiên – theo Brody thì bởi vì ông ấy là một họa sĩ làm việc ở dạng thương mại và có dự định tái bản nhiều lần các tác phẩm của ông.
"Trong một cách nào đó, nó quay lại nguồn gốc của những gì mà bạn gọi là thiết kế đồ họa.
Nếu bạn nhìn lại một ai đó như Toulouse-Lautrec, thì sẽ thấy ông ấy không chỉ dẫn dắt doanh nghiệp, nhận các hồ sơ thầu khoán, tìm các bối cảnh, nghiên cứu và tìm hiểu cũng như thực hiện các bức vẽ – mà ông ấy còn đảm nhận in ấn, phân phối các tác phẩm nữa.
Từ những khởi điểm nhỏ như vậy, chúng ta có thể hình dung về những gì mà chúng ta gọi là một họa sĩ thương mại," Brody nói.
Poster có tên là Ambassadeurs: Aristide Bruant dans son cabaret được thiết kế bởi Henri Toulouse-Lautrec vào năm 1892
Và Newark lần theo ý tưởng này bằng cách thực hành nó với các bức ảnh cũng như các từ ngữ được sử dụng trong thế kỷ 20 khi mà các nhà thiết kế đồ họa nổi tiếng như Milton Glaser trình diễntruyền thông hình ảnh với ngày càng nhiều hình ảnh và ngôn từ, cho tới thế kỷ 21 – khi mà chúng ta tiếp tục được thấy nghệ thuật minh họa đang dẫn dắt nhiều xu hướng truyền thông hình ảnh.
‘Minh họa, nếu bạn muốn chỉ định bằng một từ nào đó, là một khía cạnh của việc tạo hình hay xây dựng hình ảnh,’ Newark cho biết. ‘Một số nhà thiết kế đồ họa không khác gì các nhà minh họa. Do vậy, với một nhà thiết kế đồ họa như Milton Glaser hay Seymour Chwast, họ cũng là những nhà minh họa và cũng thực hành thiết kế đồ họa.
Và một ví dụ điển hình gần đây là những người giống như Paul Davis đang làm, anh ta có thể vẽ, nhưng cũng có thể làm cho các bức vẽ của mình nói (phát ra âm thanh), do đó có thể coi anh ấy sử dụng ngôn từ và ngôn ngữ, các bong bóng tư tưởng, các bong bóng phát âm,… và là một nhà thiết kế rất có năng lực theo phong cách riêng của mình.
Ý tôi muốn nói, các cuốn sách về thiết kế và nhiều tác phẩm của anh xuất phát từ nghệ thuật manipulate và đặt các bản vẽ của anh vào đó, anh ấy còn hơn là một nhà tạo hình thông thường.’
Theo nhà thiết kế kiêm kịch bản gia, ông Adrian Shaughnessy, thì minh họa đã trở thành một yếu tố rất phổ biến trong nhiều thiết kế đồ họa liên quan đến xây dựng thương hiệu trong một vài năm qua. Điều này một phần là kết quả mong muốn của các doanh nghiệp đang gia nhập vào môi trường toàn cầu hóa và trong vai trò lính đánh thuê:
Minh họa là một loại hình mang tính ‘nhân bản’ và cá thể của truyền thông hình ảnh. Nó cũng là một phần của thực tế rằng các nhà thiết kế và minh họa đang ngày càng thích nhúng nghệ thuật chữ (typography) vào tác phẩm của họ.
Điều này tạo ra một ‘thông điệp quyến rũ mới nhờ kết hợp trực tiếp Typography với các giác quan quyến rũ của minh họa, pattern và tạo dáng’, Adrian nhận định trong tạp chí Eye magazine.
Đó là công việc mà nhà thiết kế đồ họa chọn lựa, phát triển và cấu trúc hình ảnh, bảng màu, bố cục trình bày, các sản phẩm giấy, các kỹ thuật in và tổng thể các phong cách đồ họa theo một cách nào đó để giúp các khách hàng của họ đạt được một hiệu quả mong muốn. Tùy theo tính chất của dự án, người thiết kế và khách hàng, tiến trình này có thể cho phép thoải mái thể hiện nghệ thuật hoặc gắn chặt nó với những đòi hỏi thương mại nhất định nào đó.
Trong nhiều trường hợp, chính sức ép giữa hai phương thức tiếp cận này sẽ tạo ra những tác phẩm tốt nhất và hiệu quả nhất.
Một số thuật ngữ cần biết trong thiết kế đồ họa:
- Graphic Designer: Nhà thiết kế đồ họa
- Typography: Nghệ thuật chữ
- Imagery: Tạo hình, hình ảnh
- Computer-Generated Imagery (CGI): Hình ảnh được tạo từ máy tính
- Computer Graphics Industry (CGI): Nền công nghiệp đồ họa máy tính
- Digital Double: Đối tượng bản sao bằng đồ họa máy tính (chẳng hạn như diễn viên được số hóa)
